Analyse du texte de la leçon

Transposition au style direct

Dans le tableau ci-dessous, nous avons transposé au style direct le discours de Percennius :

Discours indirect

Discours direct

interrogabat cur paucis centurionibus, paucioribus tribunis in modum seruorum oboedirent. Quando ausuros exposcere remedia, nisi nouum et nutantem adhuc principem precibus uel armis adirent? [...] enimuero militiam ipsam grauem, infructuosam : denis in diem assibus animam et corpus aestimari ; hinc uestem arma tentoria, hinc saeuitiam centurionum et uacationes munerum redimi. At hercule uerbera et uulnera, duram hiemem, exercitas aestates, bellum atrox aut sterilem pacem sempiterna. [...] An praetorias cohortes, quae binos denarios acceperint, quae post sedecim annos Penatibus suis reddantur, plus periculorum suscipere? Non obtrectari a se urbanas excubias: sibi tamen apud horridas gentes e contuberniis hostem aspici.

Cur paucis centurionibus, paucioribus tribunis, in modum seruorum oboeditis ? quando audibitis exposcere remedia, nisi nouum principem precibus uel armis adibitis ? Militia ipsa grauis, infructuosa est ; denis in diem assibus anima et corpus aestimantur ; hinc uestis arma tentoria emuntur, hinc saeuitia centurionum et uacationes munerum redimuntur. At, Hercule, uerbera et uulnera, dura hiems, bellum atrox, sterilis pax aeterna sunt. [...] An praetoriae cohortes, quae binos denarios acceperunt, quae post sedecim annos Penatibus suis redduntur, plus periculorum suscipiunt ? Non obtrectantur a me urbanae excubiae ; mihi tamen apud horridas gentes e contuberniis hostis adspicitur.

Le verbe introducteur, interrogabat, est au passé. Attention donc à la concordance des temps !

  • cur... oboedirent : interrogative indirecte au subjonctif imparfait, correspondant à une question au style direct : cur oboeditis ? "pourquoi obéissez-vous ?"

  • Quando ausuros [essent] nisi... adirent ? Interrogative indirecte, suivie d'une hypothétique (nisi... adirent) : "quand oseraient-ils... s'ils n'allaient trouver..." Ce qui donnerait au discours direct : Quando audebitis... nisi adibitis..., "quand oserez-vous... si vous n'allez trouver..."

  • militiam... infructuosam ; denis assibus... aestimari ; hinc... redimi ; at... esse : série d'infinitives correspondant à des indépendantes.

  • an praetorias cohortes... suscipere ? : proposition principale

  • quae... acceperint ; quae... reddantur : propositions relatives

  • Non obtrectari a se urbanas excubias : proposition infinitive correspondant à une indépendante

  • sibi... hostem adspici : proposition infinitive correspondant à une indépendante

Remarque

On notera qu'à partir de "an praetorias", Tacite abandonne la concordance au passé pour une concordance au présent : cela correspond à un présent de narration.